ZKSync ra mắt mainnet. Cộng đồng đổ xô đi làm Airdrop. TVL tăng vọt nhưng ZKSync không bao giờ sánh vài được với Arbitrum. Tại sao???

Chắc đợt airdrop vừa rồi của Arbitrum anh em đều biết, ít cũng được $1,000/ người. Nhiều thì $10,000, thậm chí cả triệu USD. Từ sau đợt airdrop của ARB, anh em đổ xổ đi làm airdrop ZKSync. Đặc biệt cái tên này càng hot sau khi ZKSync thông báo chính thức ra mắt mainnet vào ngày 24 tháng 3 năm 2023. Nhưng liệu rằng ZKSync sẽ hot như ARB?

 

 

1. ZKSync là gì?

 

ZKsync đã nhận được số tiền đầu tư khổng lồ lên tới 458 triệu USD từ các quỹ lớn như Ethereum Foundation, A16z, Binance, Coinbase, Hashed, 1kx, Blockchain Capital, Dragonfly, LightSpeed Venture Partners,… Là một giải pháp mở rộng Layer-2 do Matter Labs phát triển, ZKSync nhắm vào việc giảm chi phí, tăng nhanh quá trình giao dịch và đem lại sự bảo mật trên Ethereum bằng cách sử dụng công nghệ ZK Rollups. Vậy ZK Rollups là gì?

 

 

ZK là viết tắt của Zero KnowLedge. Rollups là giải pháp Layer2 cho Ethereum tốt nhất trong số các giải Scaling. Xem bài viết “GIẢI THÍCH CHI TIẾT CHO BÀ BÁN RAU” về Rollups và ZK lại ĐÂY.

 

2. Ưu điểm của ZKSync:

 

  • Không cần Seed phrase: Tránh bị mất hoặc bị hack ví. AA cho phép xác thực sinh trắc học hoặc thông qua người thân hay bạn bè của mình.
  • Trả phí bằng bất kỳ token nào: Cho phép một ví hỗ trợ hoặc tài trợ ví giao dịch cho các ví khác và tự động chuyển đổi token khác sang ETH để trả phí. Loại tài khoản này được gọi là Paymasters.
  • Ký nhiều giao dịch cùng một lúc: Cho phép người dùng gom các giao dịch lại một lô để ký chúng cùng lúc mà không cần phải tốn nhiều thời gian xử lý từng giao dịch một.
  • Thanh toán tự động: Người dùng có thể sử dụng tính năng AA để lên lịch chuyển tiền tự động, gia hạn phí đăng ký… một cách phi tập trung.

 

 

3. ZKSync sẽ là Arbitrum thứ 2?

 

 

 

Hồi những năm 2018, có một thuật ngữ được xem là tiêu chí hàng đầu khi săn ICO đó MVP (Minimum Viable Product: sản phẩm khả dụng tối thiểu). Một dự án có MVP là một dự án được xem là nói được làm được chứ không chỉ dừng lại ở mức độ chém gió. Đối với các blockchain thì MVP là ra mắt tesnet; đối với DeFI là chức năng swap hoặc add liquid; đối với Crosschain Bridge là các bridge cho phép bắc cầu tài sản từ chain này sang chain khác. Tuy nhiên, thời thế mỗi lúc một khác. Khi mà rất nhiều dự án đã có được MVP thì bạn phải làm được hơn thế. ZKSync, Arbitrum và LayerZero là những ví dụ điển hình cho một sản phẩm sẽ siêu hot:

  • Mainet:            -> DONE
  • Ecosystem:     -> Verymuch
  • TVL:                 -> Very High
  • Backer:           -> V.I.P
  • Solution:        -> Scaling

 

 

 

Tuy nhiên, để mà nói được như Arbitrum, theo quan điểm cá nhân, thì ZKSync “no door”. Có 4 lý do:

  1. Arbitrum có TVL là 5,6 tỷ USD, chiếm hơn 46% toàn bộ TVL của Ethereum. Cao gấp hơn 40 lần TVL của ZKSync là khoảng 130 triệu USD. Cứ cho là các đội cá voi cố tình đẩy con số này lên để fomo Arbitrum và sắp tới sẽ đẩy sang ZKSync thì Optimism có TVL là gần 1,9 tỷ USD, chỉ bằng 1/3 Arbitrum và circulating marketcap chỉ có hơn 646 triệu USD, chưa bằng 1/2 marketcap của ARB.
  2. Arbitrum và Optimism là hai Layer2 thời kỳ đầu của Ethereum, ZKSync chỉ là đàn em theo sau.
  3. Ngoài ZKSync ra thì Metis DAO và Scroll cũng là Layer2 phát triển theo hướng ZK Rollups.
  4. Đừng quên Polygon (Matic), mặc dù không phải là Rollups nhưng cũng là Layer2 thời kỳ đầu cũng có ZKEVM như ZKSync.

 

 

Tuy nhiên, đó là so sánh với ARB. Còn bản thân thì ZKSync vẫn sẽ rất hot trong thời gian tới.

 

  • Đạt đủ 5 tiêu chí của một dự án hot                                        => Được cộng đồng thừa nhận.
  • Backer vừa giàu vừa có tiếng trong crypto                             => Cách marketing hiệu quả nhất.
  • Thừa hưởng hiệu ứng ZK từ các bài viết của Vitalik và CZ   => FOMO tập 1.
  • Thừa hưởng hiệu ứng Layer2 từ OP và ARB                           => FOMO tập 2.
  • Airdrop                                                                                         => FOMO tập 3.

 

Dựa vào những tiêu chí trên, ZKSync list Binance là điều hiển nhiên. Còn bản thân nó HOT hay siêu hot thì phải nhờ vào đóng góp của chính anh em: các trader, holder và airdroper trong cộng đồng crypto rất nhiều.

 

P/S: Đừng quên chia sẻ kiến thức bổ ích này tới những người thân yêu của bạn. Join telegram để cập nhật thông tin mới nhất và thảo luận về các chủ đề nóng của crypto.

NGC Capital dẫn đầu vòng Seed, BLOCKLESS được định giá 40 triệu USD chỉ với 2 từ khoá: ZK + WASM

  1. Blockless là gì?

 

Blockless là lớp thực thi cung cấp tài nguyên nút linh hoạt, phi tập trung và cho phép các nhà phát triển tùy chỉnh phục vụ cho các nhu cầu và chức năng khác nhau.

 

Blockless là một lớp thực thi đáp ứng nhu cầu đa dạng của lập trình viên trong đó bao gồm:

  • Là một lớp thực thi mở như Ethereum
  • Hỗ trợ ngôn ngữ lập trình WebAssembly.
  • Đồng bộ với nhiều thiết bị khác nhau. 
  • Hỗ trợ nhiều ngôn ngữ lập trình khác nhau: Rust, Go, C, C++,… 
  • Cho phép phối hợp lập trình một cách linh động.

 

 

Nói đơn giản thì Blokckless sẽ là một platform cho các Dapps, kết hợp với ZeroKnowledge và WASM. 

 

 

WASM là lớp thực thi trên blockchain, cho phép các nhà lập trình có thể build Dapps trên Blockless bằng nhiều ngôn ngữ phổ biết như Rust, C/C++, C#, Typescript, Haxe và Kotlin.

 

Zero Knowledge là công nghệ nhằm bảo mật danh tính người dùng, giúp cho các giao dịch trở nên ẩn danh. ZK đang được cộng đồng blockchain bàn bạc rất nhiều kể từ khi ông chủ sàn Binance viết về nó: https://twitter.com/cz_binance/status/1630466336043220993?s=20

 

Và bài viết của ông chủ Ethereum về ZK: https://vitalik.ca/general/2021/01/26/snarks.html

 

 

 

 

  1. Đội ngũ phát triển – Cố vấn

 

        2.1. Đội ngũ phát triển

 

Butian: COO – Co-Founder: Tốt nghiệp đại học Berkeley chuyên ngành nghiên cứu và vận hành kỹ thuật công nghiệp, đồng thời có bằng MBA tại Wharton. Trước khi thành lập nên Blockless, Butian đã từng đảm nhiệm nhiều vị trí khác nhau như:

  • 2013 – 2015: Phân tích kinh doanh công nghệ tại Deloitte
  • 2015 – 2016: Tư vấn quản lý tại Deloitte
  • 2017 – 2020: Là COO tại Wabi – Dự án crypto được list trên Binance với vốn hoá ở thời điểm hiện tại hơn 10 triệu usd và đạt đỉnh 234 triệu usd vào tháng 11/2018.
  • 2021 – 2022: Là đối tác của quỹ đầu tư mạo hiểm NGC

 

Derek – CTO: Tốt nghiệp đại học Sanford chuyên ngành công nghệ truyền thông. Derek có nhiều năm kinh nghiệm lập trình tại những công ty lớn như: LG Electronics, eBay, Paypal,… Trước khi ra nhập Blockless, Derek đã là kỹ sư trưởng của Akash Network – Blockchain nền tảng phục vụ dịch vụ lưu trữ đám mây với mức vốn hoá ở thời điểm viết bài là 23 triệu usd và đạt đỉnh hơn 456 triệu usd vào tháng 9/2021.

 

Liam Zhang: Co-Founder – Trưởng bộ phận phát triển sản phẩm: Tốt nghiệp đại học New York chuyên ngành tài chính. Liam có nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại các quỹ đầu tư mạo hiểm trong đó có NGC Ventures.

 

Michael Chen – CoFounder: Cựu chuyên viên phân tích tại Binance Research. 

 

Ngoài ra, Blockless còn có sự góp mặt của Peter Frolikov – cựu giám đốc bộ phận thiết kế của Wabi.

 

 

 

      2.2. Cố vấn

 

Luca Cosentino – Tham gia vào thị trường crypto từ năm 2018 với vị trí quản lý sản phẩm của Oasis Labs. Hiện tại, Luca là trưởng bộ phận crypto tại Cross – River (nền tảng công nghệ phục vụ ngân hàng đã kêu gọi 908 triệu usd). Trước đó ông đã làm vị trí quản lý tại một số công ty lớn như: American Express, Google, Paypal.

 

Xinshu Dong – Co-Founder của Zilliqua (Blockchain nền tảng nổi tiếng năm 2019). Ngoài ra, dự án còn nhận được sự cố vấn của cựu giám đốc công nghệ (CTO) của Ethereum Classic.

 

 

  1. Quỹ đầu tư – Đối tác chiến lược

 

        3.1. Quỹ đầu tư

 

Theo thông tin đưa ra từ đội ngũ Blockless thì dự án đã nhận được 1.6 triệu usd vòng Angel dẫn đầu là NGC Venture, ngoài ra còn có các NĐT cá nhân như: Cựu giám đốc của Binance – Ted Lin, Giám đốc của Cross River Bank. Hiện tại Blockless đang trong quá trình kêu gọi vòng Seed với mục tiêu 5 triệu usd và đã nhận được cam kết 2,5 triệu usd từ một số quỹ như: Web3 Capital, Delphinus Labs, Outlier Ventures,…

 

Ngoài ra, Blockless giành được vị trí thứ 2 trong chương trình “BNB Chain European Innovation Incubator“ với sự tham gia của Jump Crypto. (Source)

 

 

 

       3.2. Đối tác chiến lược

 

Blockless đã ký kết hợp tác chiến lược với một số dự án ở Web3 bao gồm: KNN3, 0xScope, Lit Protocol, ARPA,… Đồng thời nền tảng này đã thiết lập quan hệ với các hệ sinh thái lớn như: Cosmos, Aptos, BNB Chain, Polygon,…

 

 

 

Trong đó, Blockless đã dành vị trí thứ 2 trong chương trình “BNB Chain’s European Innovation Incubator” vừa qua. Dự án đã vượt qua 520 đối thủ với sự review kỹ lưỡng đến từ 18 đối tác bao gồm: Binance Labs, Binance Research, Polkastarter, Salus Security, Worldpay, MH Ventures,…

 

 

4.  Tokenomic

 

 

Toàn bộ Blockless token sẽ được phân bổ:

  • Team: 15%
  • Cố vấn: 3%
  • Nhà đầu tư: 25%
  • Hệ sinh thái: 57%

 

 

5. Roadmap

 

 

2022 Q3 – Ra mắt Private Alpha: Đồng thời ra mắt Console, CLI và SDK.

2022 Q4 – Khởi động App Engine và Marketplace: Phát hành phần mềm chạy node.

2023 Q1 – Ra mắt Public Beta: Hỗ trợ chạy node bằng GPU đồng thời ra mắt zkWASM.

2023 Q2 – 2023 Q4 Phi tập trung lớp thực thi.

2024: Phi tập trung toàn bộ lớp dịch vụ với 1000 dự án.

2026: X10 lần số lượng người dùng và tập trung vào xây dựng Foundation cho Web3.

 

 

KẾT LUẬN:

  • Zero Knowledge đang được quan tâm nhiều, Vitalik và CZ đang shill => đu trend được.
  • Có rất nhiều coder giỏi nhưng chưa tiếp cận với blockchain. Giữa việc phải học thêm một ngôn ngữ mới và sử dụng sẵn ngôn ngữ mình đang BEST để lập trình và build Dapps/GameFi thì rõ ràng người ta sẽ sử dụng ngôn ngữ mình đang BEST => Blockless sẽ thu hút được nhiều developers hơn (cả người đã biết solidity và chưa biết solidity).
  • Backer khủng => mối quan hệ rộng => thu hút được nhiều nhân tài + raised được nhiều fund => ra mắt quỹ hackathon để hút developers về build Dapps => nhiều Dapps xịn có tỷ lệ tạo trend cao => hút users, hút traders => pump.
  • Bitcoin halving: 2017-2018, 2020-2021 và sắp tới là 2024-2025. Mỗi lần Bitcoin halving thì coin nào cũng pump, pump ít thì x10, x20. Pump nhiều thì x500, x1000 => Blockless unlock ngày giai đoạn uptrend khủng này.
  • Team của Blockless là cựu thành viên của: Binance, LG Electronics, eBay, Paypal,… Founder của Blockless đã từng dẫn dắt Akash Network và Wabi trở thành những dự án với mức vốn hoá cao và được list Binance, Kraken,… => Blockless sẽ được list Binance???

 

Hiểu rõ về ZeroKnowlegde chỉ trong 3 dòng. Sự tương quan giữa việc Coinbase mua lại công ty Unbound Security và Nillion x100.

Chắc là anh em đã hiểu rõ khái niệm blockchain và cách hoạt động của nó rồi. Có một sự thật thú vị là mặc dù bitcoin ra đời từ năm 2009, nhưng khá niệm “Sổ Cái Phi Tập Trung”, cơ sở hình thành của blokchain, lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1982 bởi David Chaum trong luận văn “Hệ thống máy tính được thiết lập, duy trì và tin cậy bởi các nhóm đáng ngờ lẫn nhau” của ổng.

 

Cũng tầm khoảng thời gian đó, khái niệm “Tính toán an toàn đa bên” cũng được hình thành. Tính toán an toàn đa bên, tiếng anh là Secure Multi-Party Computation (SMPC, còn được gọi là MPC), là phương pháp để các bên cùng nhau tính toán một chức năng đối với đầu vào của họ trong khi vẫn giữ nguyên các đầu vào đó riêng tư. Dễ hiểu hơn, trong ví dụ 100 người cùng làm việc trong kho hàng, bây giờ 100 người đó muốn tìm ra mức lương cao nhất trong số họ mà không tiết lộ cho nhau biết mỗi người kiếm được bao nhiêu, phương pháp tìm ra đáp án dựa trên các điều kiện này chính là SMPC.

 

 

Tại sao mình là nhắc đến SMPC?

 

 

SMPC thật ra không liên quan gì đến blockchain cả, vì các hạn chế của nó nên khó có thể biến nó thành một blockchain. Tuy nhiên, như ví dụ mình đã đưa ra, SMPC có hiệu quả cực kỳ tốt tốt trong việc che dấu thông tin người dùng, điều mà blockchain không làm được. Đó là lý do Coinbase mua lại Unbound Security

 

 

 

Hiểu rõ Zero KnowLedge chỉ trong 3 Dòng!!!

 

 

Zero KnowLedge là một phương pháp mà một bên có thể chứng minh cho một bên khác rằng một tuyên bố là đúng mà không hề truyền đạt bất kỳ thông tin gì khác. Nói đơn giản là kiểu: “Tao nói nó đúng, thì là nó đúng”. Và bên nghe chỉ việc nghe theo mà thôi. (Nghe giống SMPC đúng hông?)

 

Để làm được điều này thì trong ZK sẽ có những quy ước/điều kiện chung giữa bên chứng minh và bên xác minh. Để khi bên chứng minh đưa ra tuyên bố, bên xác minh thấy nó khớp với các quy ước ban đầu và biết là tuyên bố đó là đúng.

 

 

Vậy SMPC và ZK thì liên quan éo gì đến việc Nillion x100?

 

 

Đầu tiên, bạn cần hiểu rằng, mục đích chính của blockchain là để lưu trữ dữ liệu an toàn và đảm bảo dữ liệu đó luôn đúng. Chính vì việc các nodes đưa cho nhau các chứng từ xuất/nhập kho để xác minh dữ liệu rồi mới lưu trữ nên chả có tí bảo mật nào cả. Do đó, blockchain cần áp dụng thêm Zero KnowLedge để gia tăng quyền riêng tư cho user.

 

Tuy nhiên, các xử lý dữ liệu của blockchain là mã hoá dữ liệu. Ví dụ thuật toán SHA256 của Bitcoin sẽ mã hoá từ “Chào buổi sáng” thành một chuỗi mã kiểu 90a90a48e23dcc51ad4a821a301e3440ffeb5e986bd69d7bf347a2ba2da23bd3 . Cách bảo mật này gọi là bảo mật có điều kiện. Điều kiện ở đây là gì?

 

 

Đúng vậy. Bảo mật của blockchain là bảo mật đi kèm điều kiện: “Sức mạnh tính toán và thời gian có hạn”. Nếu có một hệ thống máy tính với sức mạnh tính toán cực kỳ lớn thì blockchain không còn an toàn nữa. Theo nghiên cứu thì với sức mạnh của kỹ thuật hiện tại thì kiểu mã hoá của blockchain không thể bị phá giải. Nhưng đã có nhiều cảnh báo từ các nhà khoa học là trong tương lai, máy tính lượng tử hoàn toàn có thể phá giải được blockchain. Cũng vì mấy tuyên bố này nên thị trường đã tồn tại một số dự án blockchain chống lại máy tính lượng tử , tuy nhiên chỉ với ưu điểm này (tương lai xa) mà bỏ qua các giải pháp hiện tại cho blockchain nên các dự án này vẫn chưa được phổ biến, kiểu như bọn này suy nghĩ viển vông ấy.

 

 

Nillion x100 là điều chắc chắn?

 

 

Raised 20 triệu USD làm Nillion x100? => KHÔNG!!!

 

Đây mới chính là lý do:

 

Nillion không mã hoá dữ liệu (bảo mật bằng mã hoá là bảo mật có điều kiện). Nillion đánh dấu và che giấu dữ liệu (gọi là yếu tố làm mù). Sau đó “băm ra thành trăm mảnh” và phát tán đi tới hàng tỷ nodes. “Hàng trăm mảnh” ở đây là mình thuận mồm nói vui thôi nha, chứ đúng của nó là băm ra rất rất nhiều mảnh siêu nhỏ mà Nillion gọi là “hạt”. Chữ “hạt” này là lấy từ ý tưởng “hạt nguyên tử”, “hạt vật chất” nên Nillion còn gọi cách xử lý dữ liệu của nó là xử lý nguyên tử. Cách Nillion đánh dấu và che dấu dữ liệu, trong WPP (WhitePaper) của Nillion gọi là OTM (One-Time Mask) với yếu tố làm mù. Còn cách Nillion băm nhỏ dữ liệu và phát tán tới hàng tỷ nodes trong WPP của Nillion gọi là LSS (Linear Secret Sharing, lấy ý tưởng từ thuật toán Shamir’s secret sharing). 

 

Dữ liệu trong Nillion sẽ chỉ được khôi phục khi có yếu tố làm mù, mà muốn có được yếu tốn làm mù thì phải thu thập đủ 100% các hạt. Mà muốn thu thập đủ 100% cách hạt thì phải hack được hàng tỷ node mà phải chọn cho đúng nodes mới thu thập đủ hạt nha (do các nodes được chọn một cách ngẫu nhiên giữa tập hợp hàng tỷ nodes). Vì vậy, OTM và LLS đều là hai phương pháp mã hoá không thể bẻ khoá. Nên Nillion được xem là có tính “bảo mật vô điều kiện” (ITS: Information-theoretic security), ngược lại với cách bảo mật có điều kiện của blockchain. Do đó, Nillion tuyên bố là kháng lượng tử: không thể bị phá giải kể cả máy tính lượng tử trong tương lai 10, 100 hay 1000 năm tới. Lý do Nillion xịn hơn blockchain là vì blockhain còn có nguy cơ bị tấn công 51%. Còn Nillion nó phát tán dữ liệu đi tùm lum, muốn phá giải thì phải thu thập không được thiếu hạt nào, còn thiếu là còn không khôi phục được dữ liệu.

 

Dựa vào định hướng và cách thực hoạt đông của mình, Nillion vượt trội hơn mọi blockchain hiện tại:

 

  1. Nhanh hơn blockchain truyền thống: Yếu tố làm nên blockchain là đồng thuận, ít nhất 51% tổng số các nodes thống nhất thông tin là hợp lệ rồi mới được lưu trữ vào cây Merkle của blockchain. Các nodes trong blockchain vừa phải xử lý, vừa giao tiếp để đồng thuận, vừa phải đưa dữ liệu đi lưu trữ nữa nên blockhain ngày càng trởn nên chậm chạp. Còn trong Nillion, đèn nhà ai nhà ấy rạng, mỗi nodes sau khi nhận thông tin xong là xử lý rồi lưu trữ luôn không cần đồng thuận => Nhanh hơn lần 1. Thêm nữa là dữ liệu đã được “băm ra thành trăm mảnh” rồi nên giảm tải được rất nhiều, còn trong blockchain thì mỗi nodes đều phải ôm một cục dữ liệu to chà bá (chưa được cắt nhỏ) => Nillion nhanh hơn lần 2. Vậy nên, Nillion nhanh hơn blockchain không phải theo cấp số nhân nữa, MÀ LÀ cấp luỹ thừa,ngang hàng mới tốc độ internet là hoàn toàn khả thi.
  2. Khả năng mở rộng là không có giới hạn, và dễ dàng hơn blockchain.
  3. Vì là cải tiến SMPC nên Nillion bảo vệ quyền riêng tư tốt như Zero Knowledges, nhưng tốc độ xử lý nhanh hơn ZK, fee giao dịch rẻ hơn ZK, dễ triển khai hơn ZK và chi phí triển khai rẻ hơn ZK.
  4. Nillion có thể được xem như là một Layer2 của mọi blockchain. Layer2 của ETH sẽ tập trung xử lý giao dịch, còn lưu trữ và đồng thuận dữ liệu có ETH lo. Còn Nillion là Layer2 của mọi blockchain, hỗ trợ mọi blockchain Layer1 về xử lý giao dịch; nó đồng nghĩa nhưng rộng lớn hơn và bao hàm cả Layer2 của Ethereum.
  5. Không có đối thủ: kế thừa tính bảo mật bất chấp mọi điều kiện ITS (Information-theoretic security), Nillion không sợ bị bẻ khoá, không sợ bị tấn công 51%, không sợ máy tính lượng tử bất chấp công nghệ này phát triển nhanh đến mức nào.

 

 

 

KẾT LUẬN:

  • Nil Message Compute (NMC), công nghệ tự đặt tên của Nillion, sẽ là từ khoá được tìm kiếm nhiều nhất trên google trong thời gian sắp tới (hôm nay là ngày 04/03/2022, anh em cứ để ý xem).
  • Polygon x100, Arbitrum 3,35 tỷ đô TVL , Optomism 1,88 tỷ đô TVL ,…, Total Layer2 trên ETH 6,2 tỷ đô TVL, chỉ mới là Layer2 của Ethereum thôi đã fomo vkl rồi . Giờ Layer2 của mọi blockchain (đã bao gồm cả ETH) thì fomo cỡ nào nữa?
  • Project Seed (Game NFT multichain, launch trên Solana cùi bắp) x400 lần giá ICO. Còn Nillion ứng dụng rộng rãi, lại còn đánh bại blockchain về mọi mặt nữa thì x400 có ít không?